eztanda-motor

SARRERA DESBERDINA:

Barne-errekuntzako motor

Barne-errekuntzako motorra (BEM) edo (BE motorra) orokorrean eztanda motorra deitua, bero-motor bat da, non erregai baten errekuntza oxidatzaile batekin gertatzen den (normalean airea) fluidoen lan-zirkuituaren zati den errekuntza-ganbera batean. Barne-errekuntzako motor batean, errekuntzak sortzen dituen tenperatura altuko eta presio altuko gasen hedapenak indar zuzena aplikatzen dio motorraren osagairen bati. Indarra pistoiei (aldizkako pistoi-motorra), turbina xaflei (gas-turbina), errotore bati (Wankel-motorra) edo pita bati (erreakzio-motorra) aplikatzen zaie. Indar horrek tarte baten zehar mugitzen du osagaia, energia kimikoa energia zinetiko bihurtuz, eta motorrari lotuta dagoen edozein gailuri bultza, mugitu edo elikatzeko erabiltzen da.
Komertzialki, arrakastatsua izan zen Étienne Lenoirrek sortu zuen lehen barne-errekuntzako motorra, 1860. urtearen inguruan^[1], eta barne-errekuntzako lehen motor modernoa, Otto motorra izenekoa, 1876an sortu zuen Nicolaus Ottok. Barne- errekuntza-motor terminoak, normalean, errekuntza intermitentea den motor bati egiten dio erreferentzia, hala nola bi eta lau denborako pistoi motore ezagunak, sei denborako pistoi motorrarekin eta Wankel motor birakariarekin batera. Barne-errekuntzako motorren bigarren mota batek etengabeko errekuntza erabiltzen du: gas-turbinak, erreakzio-motorrak eta suziri gehienak. Horietako bakoitza barne-errekuntzako motorrak dira lehen deskribatutako printzipio beraren arabera^[1][2]. Su-armak ere barne-errekuntzako motorraren forma bat dira^[2], nahiz eta mota hain espezializatua izan, non kategoria bereizi gisa tratatu ohi diren, hala nola mortero eta hegazkinen aurkako kanoi armamentuarekin batera. Aldiz, kanpoko errekuntza-motorretan, adibidez, lurrunezko edo Stirling motorretan, energia lan-fluido bati ematen zaio, errekuntza-produktuek osatzen, nahasten edo kutsatzen ez duten fluido bati. Kanpoko errekuntza-motorrentzako fluidoen artean, airea, ur beroa, ur presurizatua edo galdara bidez berotutako sodio likidoa daude.
BME asko geldirik dauden gailuetan erabiltzen diren bitartean, gehienak gailu mugikorretan erabiltzen dira, eta autoentzako, hegazkinentzako eta itsasontzientzako hornidura elektriko nagusia dira. BMEak hidrokarburoetan oinarritutako erregaiek elikatzen dituzte, hala nola gas naturalak, gasolinak, gasolioak edo etanolak. Biodiesel motako erregai berriztagarriak erabiltzen dira: konpresioz piztutako motorretan (KM) eta bioetanoletik sortutako bioetanola edo ETBE (etil teril butil eterra) txinparta bidez pizten diren (TM) motorretan. 1900ean, diesel motorraren asmatzaileak, Rudolf Dieselek, kakahuete olioa erabiltzen zuen bere motorrak ibilarazteko^[3]. Erregai berriztagarriak erregai fosilekin nahasten dira. Oso gutxitan erabiltzen den hidrogenoa erregai fosiletatik edo energia berriztagarrietatik lor daiteke.