kasko

Kasko

Kaskoa buru-estalki gogorra da, burua kolpeetatik babesteko eta garezurreko traumatismoak saihesteko erabiltzen dena.^[1] Eskuarki, kopeta, buru gaina eta belarrondoak babesten ditu. Batzuetan kasko zeremonialak edo sinbolikoak erabiltzen dira, babes-funtziorik gabe.
Kirol anitzetan erabiltzen dira (irristaketa, txirrindularitza, automobilismoa, motoziklismoa, amerikar futbola, beisbola, izotz hockeya, eskalada...) eta baita arriskuko lanbide eta jardueretan (eraikuntzako eta meatzaritzako langileak, poliziak, militarrak, suhiltzaileak...) eta garraioan (motozikletak eta bizikletak gidatzeko) ere.
Gerra kaskoak, aurpegia partzialki estaltzeko eta maskara ezberdinez apainduak, antzinakoak dira oso. Homerok Iliada-n deskribatu zuen basurde-letaginen kaskoa Mizenastar zibilizazioan erabili zen, K.a. XV. mende aldean.^[2] Antzinako Grezian, brontzezko kaskoak garatu zituzten, lepoa ere babesteko. Hopliten eta korintoarren kaskoek irekidura bertikal estua zuten aurpegian, eta beste bi begien parean. Begi-zuloen diseinuak, ikusteko ez ezik, etsaiak larderiatzeko ere balio zezakeen, gerlariari mamu itxura ematen baitzion.^[3]
Erromatar legionarioek kasko irekia erabiltzen zuten. Galea izenekoa larruzkoa izaten zen, eta cassis deitutakoa, berriz, metalezkoa. Aldaera ugari izan zen; Inperioaren amaieran, gainalde konikoa zuen, eta masailak, lepoa eta sudurra babesteko piezez horniturik zegoen.^[3]
Kaskoen erabilera militarra beherantz joaten hasi zen suzko armak hedatzen zihoazen heinean, distantzia luzetik botatako tiroetan ez baitzuten babes handirik ematen. Alabaina, artileria astunaren erabilera gorantz hasi zenean, altzairuzko kaskoa berriz agertu zen XX. mendean, burua metrailaren aurka babesteko.
Antzinako kasko mota batzuk:
Kaskoak oso ezberdinak dira, asmoaren arabera. Adibidez, txirrindulari baten kaskoa, nagusiki, talka indarren aurka babesteko behar da, ohi, kopetan eta buruaren alboetan. Eskaladarako diseinaturiko kasko batek, berriz, goitik eror litezkeen objektuen aurka babestu behar du (harri txikiak eta igotzen ari den ekipamendua), baina ez du buru alboetan jasan litezkeen kolpeetatik babesteko behar handirik. Beraz, txirrindularitzan eta eskaladan erabilitakoek, ez dute antz handirik. Praktikotasunak ere badu bere eragina kaskoaren diseinuan. Txirrindulari batentzako kaskoa, formari dagokionez, aerodinamikoa eta ondo aireztatua izan beharko luke, eskaladako bat, arina eta eskalatzairen teknikan eragin handirik ez izateko hainako tamainakoa izan beharko lukeen bitartean.
Kaskoak ematen duen babes mota, egiten denaren araberakoa da. Adibidez, automobilismo eta motoziklismoko pilotuek, buru osoa babesten duten kaskoak erabiltzen dituzte, eta aurregal garden eta estuak daramatzate. Kasko militarrek ez dute aurpegia babesten, eta matxinaden aurkako kaskoak, kasko militarren antzerakoak dira, baina mugi daitekeen aurregal bat daramate, gardena eta zabala, aurpegia babesteko.
Kaskoaren materiala ere, egin beharreko aktibitatearen araberakoa da.

Wikipediarekin konexio arazoren bat gertatu da: