pintura

pintura

SARRERA DESBERDINA:

Margolaritza

Margolaritza^[1], pintura^[2] edo tindaketa^[3] arte nagusien mota tradizionalenetakoa da, azal batean (horma, papera, oihala, kristala, egurra eta abar) margoa, pintura edo tindua aplikatzean datzana. Margolana izena hartzen dute arlo horretan egindako irudiek, eta pintorea, margolaria edo tindatzailea da arlo horretan lan egiten duen artista. Margolaritzari dagokiona eta bereziki margolaritza-lanak piktorikoak direla esaten da.
André Félibien arkitekto eta klasizismoaren teorialaria, XVII. mendean, Frantsez Akademiaren biltzarren hitzaurre batean, pintura klasikoaren generoen hierarkia bat egin zuen: «historia, erretratua, paisaia, itsasoak, loreak eta fruituak».
Pintura arte-adierazpenik zaharrenetako bat eta zazpi arte ederretako bat da. Estetikan edo artearen teorian, pintura, izan ere, kategoria unibertsaltzat hartzen da, eta gainazaletan egindako arte-sorkuntza guztiak hartzen ditu barne. Edozein teknika edo euskarri fisiko edo materiali aplika dakiokeen kategoria, euskarri edo teknika iragankorrak eta euskarri edo teknika digitalak barne.
Ekialdeko eta mendebaldeko arteko pinturaren historiaren zati batean, arte erlijiosoa da nagusi. Pintura mota horren adibideak doaz zeramikazko irudi mitologikoak irudikatzen dituzten artelanetik Kapera Sixtinoko sabaiko eszena biblikotara, edo Budaren bizitzako eszena edo ekialdeko jatorri erlijiosoko beste irudi batzuetara.
Pintura da horma, mihise edo lamina baten gainean margotutako euskarria. Pintura hitza pintatzeko prest dagoen koloreari ere ematen zaio, pintura-teknika bati lotuta egon edo ez; pintura sailkatzeko, pintatzeko teknikei erreparatzen zaie, adibidez: fresko-pintura edo olio-pintura.
Pintura gaika sailka daiteke (pintura historikoa edo genero-pintura), edo artearen historiako aldietan oinarritutako irizpide historikoetan (historiaurreko pintura, pintura gotikoa...) eta, oro har, pinturaren historiako edozein garaitan.
Pinturak artelanak dira, Ernst Gombrich-ek, bere zentzu estetikoari jarraiki, hau dio^[4]:
Arnold Hauser parafraseatuz:
Ernst Bloch-ek Geist der Utopie (Utopiaren espiritua) (1918) liburuan, arte ez-figuratiboa defendatzen du, gizakiaren ikusmolde utopikoarekin erlazionatuz, errebelatu gabeko patu gisa, baina, inkontzienteki, gizakiaren sakonenean dagoena^[5].
—Ernst Bloch, Geist der Utopie (1918)
Erwin Panofskyk eta beste zenbait arte-historialarik ikonografiaren (formaren) eta ikonologiaren (edukiaren) bidez aztertzen dute pinturen edukia; lehenik, zer adierazten duen ulertu behar da; gero, ikuslearentzat duen esanahia, eta, ondoren, haien esanahi kultural, erlijioso eta soziala aztertzen dute zabalago.
Pinturaren historiak historiaurretik Aro Garaikidera arte hartzen du, eta teknika eta aldaketa guztiekin egindako irudikapen guztiak hartzen ditu barne, eta artearen historiarekin bat egiten du bere testuinguru historiko eta kulturalean.
Haitzuloetako horma-pinturako labar-artea deritzona, funtsean, Frantzia eta Espainiaren Pirinioetako eskualde batzuetan eta Mediterraneo itsasoko labar-artean kontzentratzen da, baita Portugalen, Afrikako iparraldean, Italian eta ekialdeko Europan dauden maila beheragoko beste lagin batzuetan ere. Ezagutzen diren labar-pintura zaharrenak Frantziako Chauvet leizean daude. Historialari batzuek 32.000 urte ingurukoak zirela datatu zituzten, Aurignac eta Gravette aldikoak. Buztinezko okrearekin, burdin oxido gorriarekin eta manganeso dioxidoarekin beltzarekin egin zituzten. Lascaux eta Altamirako leizeak ere aipagarriak dira. Errinozeroak, lehoiak, bufaloak, mamutak, zaldiak edo gizakiak daude marraztuta, askotan ehizarako jarreran^[6].
Papiroetan edo Egiptoko hilobietako hormetan ikusten diren irudiak, duela 5.000 urte ingurukoak, eguneroko bizitzako eta mitologiako eszenak dira, profilaren ezaugarri bereizgarriekin sinbolizatzen direnak eta gizarte-maila irudikatzeko tamaina erabiltzen dutenak. Antzinako Erroman, etxe eta jauregi nagusien hormak apaintzea ohikoa zen, eta, ondoen kontserbatutakoen artean, Ponpeiakoa eta Herkulanokoa daude. Garai paleokristauan, katakonbak Itun Berriko eszenekin eta Jesusen «Artzain Ona» errepresentazioarekin apaindu ziren. Irudi estatikoak ziren, begi handiak zituztenak eta ikusleari begiratzen ziotela ziruditenak. Estilo horrek Konstantinoplako bizantziar eskolak jarraitu zuen. Pintura erromanikoa XII. eta XIII. mendeen artean garatu zen. Eremurik interesgarrienak Frantziako hegoaldekoak eta Kataluniakoak izan ziren, eta, gehienetan, elizetako abside eta hormetarako egindako gai erlijiosoak ziren, Pantokrator, Ama Birjina eta santuen irudikapenak zituztenak. Pintura gotikoan, gai erlijiosoez gain, gai laikoak ere irudikatzen dira, batez ere Frantzian eta Italian, non Giotto margolariaren figura nabarmendu zen^[7].
Pizkundean, pinturak eragin klasiko handia izan zuen; perspektiba lineala eta giza anatomiaren ezagutza garatu ziren pinturan aplikatzeko; garai hartan olio-pinturaren teknika ere agertu zen. Margolari handien garaia izan zen; horien artean nabarmentzen dira: Leonardo da Vinci, Miguel Angel, Rafael Sanzio eta Tiziano. Giocondan Leonardok erabilitako teknika berriak, esfumatura eta argi-iluna agertzen dira. Michelangelok pintura-lan handienetako bat egin zuen: Kapera Sixtinoko freskoak. Gai sinbolikoak gehien erabili zituzten artistak Europa iparraldekoak izan ziren, Jan van Eyck eta Hubert van Eyck anaiak buru zirela. Alemanian, berriz, Durero margolari eta humanista gailendu zen^[7].
Kontrarreformaren Eliza benetako arte erlijiosoaren bila zebilen protestantismoaren mehatxuari aurre egiteko, eta, eginkizun horretarako, ia mende batez artea menderatu zuten manieristen konbentzio artifizialak jada ez ziruditen egokiak. Manierismoaren bi ezaugarri garrantzitsuenak arauen arbuioa eta konposizioan askatasuna ziren, koloreetan eta formetan. Carabaggisten berritasuna naturalismo erradikala zen, behaketa fisiko xehea argiaren eta itzalaren erabilera hurbilketa batekin (antzeztu eta dramatikoa ere argi-ilunaren bidez) konbinatzen zuena. Caravaggio eta Annibale Carracci pintore garaikideak dira, eta, barrokoaren egitura piktorikoan, erabakigarritzat jotzen dira. Pintura barrokoaren ezaugarri nagusia konposizioen dinamismoa da; Velázquez, Rubens eta Rembrandt nabarmendu ziren, besteak beste. XVIII. mendearen lehen erdian, rokokoa nagusitu zen, barrokoa baino alaiagoa eta jai-girokoa. Garrantzi berezia izan zuen Frantzian eta Alemanian.
XIX. mende hasierako erromantizismoak gogo eta sentimendu biziak adierazten zituen. Frantzian Delacroix izan zen pintorerik garrantzitsuena; Erresuma Batuan, Constable eta Turner; Estatu Batuetan, Thomas Cole; eta, Espainian, Francisco Goya. XIX. mendearen erdialdean, Argazkigintza asmatu zenean, pintura irudi errealista emateko helburu historikoa galtzen hasi zen; inpresionismoa, Manet aitzindari dela, pintzelkada solteen eta kolore-justaposizioen estilo bat da; hautemandako une bat, inpresio bat, berreraiki nahi duena xehetasun zehatzez arduratu gabe^[8].
XX. mendearen hasieran, pintura-korronte ugari zegoen: fauvismoa, kolore tradizionalak baztertu eta kolore bortitzetara hurbiltzen dena; espresionismoa, sentimenduak gehiago erakusten zituena errealitatearen erreprodukzio leiala baino; kubismoa, Georges Braque eta Picassorekin, hiru dimentsioko irudiak bi dimentsioko ikuspuntuetara deskonposatuz, eta pintura abstraktua, kubismoaren oinordekoa. Espresionismo abstraktua 1940-1950 bitartean garatu zen New Yorken, Pop Artea geroxeago iritsi zen, Andy Warholen ezagunarekin. Minimalismoaren ezaugarria da ahalik eta adierazpen handiena bilatzea ahalik eta baliabide estetiko gutxienekin. XXI. mendeak pluraltasunaren ideia erakusten du, eta obrak estilo eta estetika ugaritan egiten dira^[7].
Genero artistikoak, lanak gaika sailkatzeaz gain, pinturaren historiaren bidezko aurkezpen artistiko izan dira, eta horrek artelanen teknikan, dimentsioetan, estiloan eta adierazpenean ere eragina izan du. Platon (K.a. 427-347), Aristoteles (K.a. 384-322) eta Horazio (K.a. 65 - K.o. 8) gisako autoreek artea beti mimesi bat dela esan zuten, eta haren meritua ordezkatzen duenaren balio didaktikoan eta haren irudikapen onean dagoela, irudikatutako erretratuaren edo erretratu errealaren artean desberdintasunik egin gabe. Vitruviok, I. mendearen bigarren zatian, irudiak janariarekin ikusten ziren jangelen dekorazioa deskribatu zuen, baita paisaiak edo eszena mitologikoak zituzten beste areto batzuena ere^[9].
Pizkundean, Leon Battista Albertik «pinturaren artisau» izatetik «artista liberal» izatera pasatu nahi izan zuen, eta honako hau adierazi zuen: «Margolariaren lanik garrantzitsuena historia da», historia hitzarekin pintura narratiboaz ari zen, eszena erlijioso edo epikoekin «... gogoratzeko moduko pertsona handien egitate handiak irudikatzen dituena ez dator bat hiritar partikularren ohiturak deskribatzen dituenarekin, ez eta nekazarien bizitza pintatzen duenarekin. Lehenengoak izaera handia du, eraikin publikoetarako eta handikien egoitzetarako gorde behar da, bestea, berriz, lorategietarako egokia izango da....»^[10].
XVI. mendean, olio-pinturaren agerpena eta bildumazaletasuna, horma-irudi narratiboetarako monumentaltasuna galdu ez bazen ere, margo komertzialagoak eta beste formatu erabilgarriago batzuk sortu ziren, eta horrela hasi ziren sailkatzen pintura generoak eta artisten espezializazioa. Erdialdeko Italian pintura historikoa egiten jarraitu zuten; Italiar penintsulako iparraldeko margolariek, berriz, erretratuak egiten zituzten, eta Herbehereetakoek genero-pintura eskala txikian egin zuten nekazarien bizitza, paisaia eta natura hila aurkeztuz. 1667an, André Félibien historialari, arkitekto eta klasizismo frantsesaren teorialaria, Akademiaren hitzaldien hitzaurre batean, pintura klasikoaren generoen hierarkia egiten du: «historia, erretratua, paisaia, itsasoak, loreak eta fruituak»^[11].
Pintura historikoa genero handitzat hartzen zen, eta gai erlijioso, mitologiko, historiko, literario edo alegorikoak zituzten pinturak barne hartzen zituen; ia bizitzaren interpretazio bat zen, eta mezu intelektual edo moral bat erakusten zuen. Sir Joshua Reynolds, 1769 eta 1790 artean, Royal Academy of Arts-en arteari buruz emandako hitzaldietan hau esaten zuen: «Artearen helburu nagusia irudimena piztea da ... Ohituraren arabera, nik artearen zati honi «pintura historikoa» deritzot, baina poetikoa deitu beharko litzaioke. (...) Batzuetan, arruntasunetik eta egia historiko hertsitik bere obrarako handitasunaren bila aldendu behar du». Nahiz eta genero hori formatu txikiagoan egin zuen lehen margolaria Nicolas Poussin izan, berrikuntza horrek ez zuen arrakasta handirik izan; Diego Velázquezek 1656an, Meninak egin zuen, errege-familiaren erretratu hori pintura historikoaren generoan sartzen dela sinbolikoki frogatzen duen tamainarekin; askoz geroago, Pablo Picassok, 1937ko Gernika obran ere, pintura historiko horretarako dimentsio handia erabiltzen du^[12].
Generoen hierarkiaren barruan, erretratuak kokapen anbiguo eta tartekoa du; alde batetik, Jainkoaren antzera egindako pertsona bat irudikatzen du, baina, bestalde, azken finean, kontua da pertsona baten harrokeria gorestea. Historikoki, aberatsak eta boteretsuak irudikatu izan dira. Baina, denborarekin, klase ertainen artean zabaldu zen haien familien erretratuak egiteko nahia. Gaur egun, oraindik ere, erretratu-pinturak irauten du gobernu korporazio, elkarte edo partikularren enkargu gisa. Artistak bere burua erretratatzen duenean, egilearetratua da. Rembrandtek bide horretan arakat zuen, eta hirurogei autorretratu baino gehiago egin zituen. Artista, oro har, erretratu adierazgarri bat egiten saiatzen da, Edward Burne-Jonesek esan zuenez: «Erretratistika handian onar daitekeen adierazpen bakarra izaera eta kalitate moralaren adierazpena da, ez denborazkoa, iragankorra edo akzidentala»^[13].​ Olioaren teknikan, Jan van Eyck izan zen erretratuetan gailendu zen lehenengoetako bat. Arnolfini senar-emazteak lana gorputz osoko bikotearen erretratuaren adibide izan zen. Pizkundean, erretratatuaren estatusa eta arrakasta pertsonala irudikatu zituzten, eta, horretan, Leonardo da Vinci, Rafael Sanzio eta Durero nabarmendu ziren^[14]. Espainian, berriz, Zurbarán, Velázquez eta Francisco Goya. Frantziako inpresionistek ere, genero hura praktikatu zuten Degasek, Monetek, Renoirrek, Vincent van Goghek, Cézannek, etab., eta, XX. mendean, Matissek, Gustav Klimtek, Picassok, Modiglianik, Max Beckmannek, Umberto Boccionik, Lucian Freudek, Francis Baconek edo Andy Warholek^[15].
Genero-pintura edo «genero-eszena» pertsonen ohitura pribatuen erretratua da, margolariaren eguneroko eta garaiko eszenetan; pintura kostunbrista ere deritzo. Lehen margolan ezagunenak XVI. mendean egin ziren Herbehereetan, eta artista nabarmenenen artean daude Pieter Brueghel Zaharra eta Vermeer. Ez da ziur errealitatea distrakzio hutsez irudikatzea zen, batzuetan helburu komikoa izanik, edo helburu moralizatzailea bilatzen zen ikuslearen hurbileko adibideen bitartez. Ez dago zalantzarik, XVIII. mendeko genero-koadroan, asmo satirikoa edo moralizatzailea zegoela William Hogarth edo Jean-Baptiste Greuzeren lanetan. Espainian, Diego Velázquezek bere Atso zaharra arrautzak frijitzen edo Sevillako urketaria lanetan egin zuen; Francisco Goyak, tapizentzako kartoien hainbat lanetan, jai herrikoiak islatu zituen; Bartolomé Esteban Murillok eskale eta gazte pikareskoen genero-eszenak margotu zituen. Frantzian, Jean-Honoré Fragonardek eta Antoine Watteauk eguneroko bizitzako pintura idealizatu mota bat egin zuten^[16].
Txinan eta Japonian, V. mendetik, paisaiaren gaia duten pinturak aurki daiteke. Europan, nahiz eta paisaiaren elementuak agertzen diren, hala nola eszena narratiboen hondotzat edo botanika eta farmaziako tratatuetan, benetan, XVI. mendean hasi zen, bildumazaletasuna agertzearekin batera, landa-koadroen gaiak eskatzen, eta Europako iparraldeko margolariak espezialistatzat hartzen hasi ziren. Horrela, «herbeheretar paisaia» gaia berariaz nagusitu zen, Ostertz baxua eta hodeiz beteriko zeruak ditu ezaugarri, baita Herbehereetako ohiko motiboak ere, hala nola haize-errotak, abereak eta arrantza-txalupak. Giorgione eta bere dizipuluen paisaia veneziarrek itxura lirikoa eta tratamendu kromatiko ederra dute, pintura mota hori batez ere XVIII. mende osoan zehar garatu zen, vedutismo izeneko estiloan, oro har hiriaren ikuspegiak direnak, perspektiban; batzuetan, estilo kartografikora iristen da, non hiriaren irudi panoramikoak erreproduzitzen diren; horietan, Veneziako kanal, monumentu eta leku tipikoenak xehetasunez deskribatzen dira, bakarrik edo giza irudiaren presentziarekin; gehienetan, tamaina txikikoak dira, eta jende-multzo handiak. Horien adierazle nagusiak Canaletto, Bernardo Bellotto, Luca Carlevarijs eta Francesco Guardi izan ziren. Barbizongo eskolan izan ziren aire zabalean margotzen eta paisaiari buruzko azterketa bat egiten lehenak, argia eta haren aldaerak oinarri hartuta, eta horiek eragin handia izan zuten pintura inpresionistan^[17].
Objektu bizigabeen imitazioaren generorik adierazgarriena da, eguneroko bizitzakoak oro har: frutak, loreak, janaria, sukaldeko tresnak, mahaikoak, liburuak, bitxiak, etab., eta esan daiteke gai guztietan literatur gutxien duena dela. Antzina, areto handiak apaintzeko erabiltzen zen, Ponpeiako erromatar freskoak kasu. Plinio Zaharrak dio mende batzuk lehenagoko artista greziarrak oso trebeak zirela erretratuan eta izadi hiletan. Mendebaldeko artean, oso ezaguna izan zen XVI. mendetik aurrera. Horren adibide da Joachim Beuckelaer artistaren Harategia. Mende berean, Annibale Carraccik eta Caravaggiok izadi hil zoragarriak irudikatu zituzten. XVII. mendean, Herbehereetan, «banitas» izeneko bodegoi-mota bat garatu zen. Bertan, musika-tresnak, beira, zilarra eta baxera erakusten ziren, bai bitxiak eta sinboloak ere, hala nola liburuak, garezurrak edo harea-erlojuak, zentzumenen plazeren iragankortasunaren mezu moralizatzailetzat balio zutenak. Frantses Akademiak hierarkia piktorikoaren azken postuan katalogatu zuen. Inpresionismoaren etorrerarekin, eta kolorearen teknikarekin batera, izadi hila gai normala izan zen berriro margolarien artean, Van Gogh-en Ekiloreak pinturak ezagunenetakoak dira. Kubismoaren garaian, artistek izadi hilen konposizioak ere margotu zituzten, besteak beste, Pablo Picassok, Georges Braquek, Maria Blanchardek eta Juan Grisek^[18].
Biluzia arte genero bat da, giza gorputz biluziaren irudikapenean datzana. Artelanen sailkapen akademikoetako bat da. Erotismoarekin lotu ohi den arren, biluziak hainbat interpretazio eta esanahi izan ditzake, mitologiatik erlijioraino, azterketa anatomikotik pasatuz edo edertasunaren irudikapen gisa eta perfekzioaren ideal estetiko gisa, Antzinako Grezian ohi zen moduan. Giza gorputzaren azterketa eta irudikapen artistikoa konstante bat izan da artearen historia osoan, historiaurretik (Willendorfeko venusa) gaur egunera arte. Antzinako Grezian ugaritu zen gehien biluziaren irudikapen artistikoa, non perfekzio eta edertasun absolutuaren idealtzat hartzen baitzen; arte klasizistan iraun duen kontzeptua, gaur egunera arte iritsi dena eta mendebaldeko gizartearen pertzepzioa, hein handi batean, biluzi eta arteari orokorrean baldintzatu du. Erdi Aroan, erlijio-gaietara mugatu zen haren ordezkaritza, Bibliaren pasarteetan oinarriturik beti ere. Pizkundean, kultura humanista berriak, antropozentrikoagokoak, biluzia artera itzultzea ekarri zuen; oro har, gai mitologiko edo historikoetan oinarritzen da, eta erlijiosoek ere iraun egiten dute. XIX. mendean, batez ere inpresionismoarekin, biluzia bere izaera ikonografikoa galtzen hasi zen, eta bere ezaugarri estetikoengatik soilik irudikatzen, biluzia irudi sentsual eta erabat autorreferentzial gisa^[19].
Margolariaren lanaren emaitza erabilitako materialaren eta teknikaren araberakoa da.
Oinarrizko bost material erabiltzen dira margolan orotan: euskarria; koloregaiak edo pigmentuak; pigmentuok ore gotor bat osatuz elkartzen dituen aglutinatzailea; aglutinatzaileari gehitzen zaion disolbatzailea, erabilgarriagoa izan dadin, eta, azkenik, euskarriaren eta margo geruzaren artean zabaltzen den estalgarria edo bitarteko geruza.
Elementuok, antzinatik, margolan ororen oinarri materiala izan dira beti.
Material horietakoren bat aldatzeak, aglutinatzailea eta disolbatzailea aldatzeak batez ere, teknika aldatzea dakar.
Euskarria higikorra izan daiteke, edo finkoa izan daiteke horma edo sabai bat, adibidez.
Euskarriaren eta margoaren bitarteko geruzaren edo estalgarriaren helburua euskarria eta margoa babestea da, alegia, elkar ukitzean sor litezkeen kimika erreakzio kaltegarri eta suntsitzaileetatik babestea. Geruza estalgarri edo babesgarri hori leunagoa edo zakarragoa izango da, margo geruzari zer itxura eman nahi zaion. Margotu ere egin daiteke margolanaren koloreen arteko harremana edo, besterik gabe, margotze lana bera erraztearren.
Margo geruza jatorri mineral, organiko edo sintetikodun kolore pigmentuez osatua dago. Pigmentu denek ez dute argia igarotzen berdin uzten, denek ez dute errefrakzio indize bera, handiagoa edo txikiagoa baizik, aglutinatzailearen arabera.
Hau da, errefrakzio indizea handitu ahala, koloreak opakuagoak bihurtzen dira, eta gardenagoak, berriz, txikitu ahala. Argia aglutinatzailean zehar hedatzen da, eta, beraz, haren lodieraren eta duen pigmentu kopuruaren arabera aldatzen da errefrakzio indizea. Gel zeharrargi moduko bat izaten da: suspentsioan dauden pigmentuen artean argia igarotzen uzten du, eta, aldi berean, bernizaren antzera, babestu egiten da. Erdi Aroko olio egosiek eta akrilatozko erretxina zehar-argiek, polimerizazio bidez sortutako molekula handiak izanik, disolbatzaileak behar dituzte, baina disolbatzaile horrek ez du eraginik izan behar pinturaren mugimendu mekanikoan ez bada.
Pintura lehortzeko behar den denbora gutxitzearren eta margo geruza babesgarri batez estaltzearren, margolari eta kimikariek berunezko eta manganesozko lehorgarriak gehitu zizkioten aglutinatzaileari, eta erretxinazko berniz natural eta sintetikoak egin zituzten.
Akuarelak eta gouacheak ur margo gomadunak erabiltzen dituzte: goma arabiarra aglutinatzailetzat eta ura disolbatzailetzat. Akuarelak aglutinatzaile gutxi izaten du, eta gouacheak, berriz, asko. Hori dela eta, gouache teknikaz egindako margolanak opakuagoak dira, eta gardentasun efektu gutxiago dute. Gardentasun efektuok, berriz, oinarrizkoak dira akuareletan. Akuarela ez da oso itsaskorra, eta euskarriaren (papera) kolorearen eta egituraren efektuak azalarazten ditu. Argiak eta egurats gertakariek kalte handia egiten diote. Horregatik, kristalez babestu behar da, eta argi biziak zuzenean joko ez duen leku batean jarri. Akuareletan, beraz, bertatik bertara egin behar da lan, eta damutasunik gabe, ez baitago zuzenketarako aukerarik.
Akuarela, hasieran, marrazkiak koloreztatzeko teknika bat baizik ez zen. XVIII. mendearen hasieran, arte adierazpen autonomoa bihurtu zen Ingalaterran, eta olio-pinturaren beraren bilakaera baldintzatu zuen, neoinpresionismoaren eta fauvismoaren jarraitzaileen artean, gehienbat.
Gouachea akuarela moduko bat da, baina hura baino dentsoagoa, margulagoa eta hitsagoa. Lehortzen denean, are gehiago histen da. Erdi Aroan, gai naturaletatik ateratzen zituzten gouacherako pigmentuak; gaur egun, berriz, zenbait materialen sintesiz lortzen dira, zelulosaren sintesiz, gehienbat. Pastela, berriz, pinturaren eta marrazkiaren arteko bat da. Akuarela bezala, marrazkiak koloreztatzeko erabili zen hasieran. Ez du ur beharrik margotzeko, pigmentu hautsez oratutako makilatxo moduko batzuk baitira margook. Italian asmatu zen XVI. mendearen hasieran odol lapitzaren marrazki teknikaren aldaera gisa. Odol lapitzak ez bezala, pastelak aglutinatzailea (ura gomarekin edo eztiarekin) behar zuen, eta baita gogortzaileren (talkoa edo kaolina) bat ere. Erantsitako kaolin proportzioaren arabera, bi pastel mota bereizten dira: gogorra, trazu zorrotzez pintatzeko, edo biguna, ikatz ziriaren edo odol lapitzaren antzera pintatzeko. Pastela erabiltzeko, euskarriak zimurtsua behar du izan, materia ongi finka dadin. Teknika horren bilakaera, beraz, paperaren bilakaeraren parekoa izan da. Teknikaren bilakaera horretan, aparteko garrantzia izan zuten paper tindatuek, paperaren arabera kolore batzuk edo bestek nabarmentzeko aukera ematen zutelako. XVIII. mendean, era guztietako paper mota bereziak azaltzean, Italiako eta Frantziako artistek beste pintura molde bat landu zuten, pastelaren teknikan prestalan gisa egiten ziren marrazkietatik eta zirriborroetatik bereizten eta benetako pinturara hurbiltzen zirela. Nolanahi ere, pastelaren mekanikak lotura estua izaten jarraitzen du marrazkiarekin, ez baita pintzelen beharrik, eta, makilatxoekin, zuzenean margotzen da.
Pastela oso materia hauskorra da, eta lizuna har dezake erraz. Lanak hondatu ez daitezen, finkatzaileak erabiltzen dira, eta, koloreen edertasunari antz emateko eragozpena bada ere, margoa kristalez estaltzen da.
Tenpera ere ur margoa da, pigmentua eta aglutinatzaile bat (kola, arrautza, erretxina edo olio emultsioa) uretan diluituz egiten den pintura. Gero, margoaren gainean, berniza ezartzen da, eta horrek olio pintura baten itxura ematen dio.
Formula horren bidez, edozein gainaldetan pintatzen zen: oholak, hormak, margo-oihalak eta, noski, pergamino eta paper gainean. Gehienetan, euskarriaren gainean, estalgarri geruza bat zabaltzen zen pinturak hobeto hel zezan. Oholak kola eta igeltsuzko ore batean murgildutako lihozko oihal mehez estaltzen ziren. Horrela, denboraren poderioz egurra pitzatzen bazen ere, margoa ez zen hondatzen. Tenpera pinturak, baina, eragozpen ugari zuen: ez zuen, adibidez, pintura geruzak bata bestearen gainean jarriz gardentasun efekturik lortzen uzten. Gainera, pintura hori berehala lehortzen da, eta ezin zaio pintura freskoz azken ukiturik eman.
XV. mendeaz geroztik, pintoreen margolaritza teknika kutunena olioa izan zen.
Teknika hori besteak baino hobeto egokitzen zen pintura kontzepzio berrietara, eta, argi-ilunen efektuetan, antzeko bi tonu leuntasunez elkartzeko aukera ematen zuen. Halaxe lortu zen margoen fusioa, pintoren gehienen nahia.
Tradizioak dioenez, Van Eyck anaiek asmatu zuten olio-pintura. Kontuak kontu, XV. mendeko flandriar margolari horiek olio-margolaritza erabiltzeko modu berria asmatu zuten. Izan ere, olioa lehendik ere erabiltzen zen pinturan, baina beste osagai batzuekin nahastuta eta berniz babesgarri gisa, gainera. Olio egosia hura baino trinkotasun gutxiagoko disolbatzaile batekin (ura eta arrautza emultsio bat edo esentzia lurrinkor bat) elkartu ahal izatean lortu zen pintura mota horri etekin guztia ateratzea. Teknika berria eta tenperan zuten esperientziaz baliatuta, Van Eyck anaiek margo geruza baten gainean, hura erabat ezkutatu gabe, beste bat zabaltzea lortu zuten, halako moduan ezen, optikaren efektuengatik, sekula ikusi gabeko tonuak lortu ziren.
Teknika berri hura berehala zabaldu zen. Leonardok, adibidez, sfumatoa asmatu zuen olioa disolbatzailean nahastuta erabiliz. XVI. mendeko pintore veneziarrek, Tizianok gehienbat, lausotuaren teknika asmatu zuten; gero, barrokoko maisuek hobetu zuten. Handik hara, pintura kolorezko orban multzo bihurtu zen, eta, lausotasunek, gardentasunek eta margo geruzaren egiturak berak sortzen zituzten efektuen bidez, orbanok forma zehatza hartzen zuten behatzailearen begian.
Baina olioak ere bazituen eragozpenak. Denbora igarotzean horitu egiten zen, eta, zenbaitetan, herdoilduta, obraren jatorrizko margoak eraldatzen zituen.
XVI. mendean, olioaren erabilera zabaltzeaz gainera, margo-oihalak egurrezko armazoietan josita erabiltzen hasi ziren.
Hala, tamaina handiko lanak biribilkatuta garraia zitezkeen. Horrela erabiltzeak, baina, ez zion onik egiten oihalari, arrakala txikiak sortzen baitziren pinturan. Oihalaren geruza babesgarriagatik ere sortu zen arazorik, bai pinturaren olioak babesgarrian zehar irazita oihala erretzen zuelako, bai olioa desagertuz gero koloreek distira guztia galtzen zutelako.
Pinturagatik eta euskarriarengatik ez ezik, pinturaren babesgarri zabaltzen zen bernizarengatik ere izaten zen arazorik: denbora igaro ahala horitu eta pitzatu egiten zen. Margolana bukatutakoan bernizik eman beharrik ez izateko, zenbaitetan, pinturak berak izaten zuen berniza, baina, halakoetan koadroaren gainaldean aldaketarik izanez gero, galdu egiten ziren suspentsioan dauden pigmentuak, eta izugarri zailtzen ziren garbitze eta zaharberritze lanak.
Formula kimiko industrial berriei esker, gaur egun ez da horrelako arazorik.
1840. urtez gero, olio-pintura metalezko hodi estandarretan saltzen da.
Margo binilokoak eta akrilikoak erretxina sintetikoen erabileratik sortu ziren.
Pintura horiek, uretan nahastuta erabilita, tenperaren edota akuarelaren antzekoak dira. Akrilato molekulei esker, margo geruza gotor eta meheak ateratzen dira, oso kolore distiratsukoak. Margo horrek duen erretxinari esker, margo geruzak bata bestearen gainean zabal daitezke. Eragozpen bat badu ordea, berehala lehortzen dela. Edozein gainaldetan zabal daiteke; ez du aldez aurretik inolako babesgarririk behar.
Margolari klasikoen artean, Berpizkunde garaian nabarmendu ziren Leonardo da Vinci, Raffaello, Botticelli, Michelangelo eta Albrecht Durer handiak, besteak beste.
Barrokoan bestela Rembrandt, Pieter Paul Rubens eta Diego Velázquez oso nabarmentzekoak dira.
Erromantizismoan azpimarratzekoak dira Eugène Delacroix, Jean-François Millet, Théodore Géricault eta Francisco Goya, besteak beste.
Arte modernoan, Edvard Munch, Vasili Kandinski, Gustav Klimt, Joan Miró eta Pablo Picasso, beste batzuen artean.
Euskal artisten artean, Aurelio Arteta, Jose Luis Zumeta eta Menchu Gal dira aipagai, bereziki.