tako

tako

SARRERA DESBERDINA:

Tajo

Tajo^[1] (gaztelaniaz: Tajo; portugesez: Tejo) Iberiar penintsulako ibairik luzeena da. 1.120 kilometro luze da eta 80.600 kilometro koadroko arroa hartzen du. 910 kilometro egiten ditu Espainiako lurretan, eta 210 kilometro Portugalen. Penintsulako ibairik emaritsuena, bestela, Ebro da.
Espainiako Aragoiko Mendi Unibertsaletan jaio eta Portugalgo Lisboa hirian itsasoratzen da, Ozeano Atlantikoan. Honako hiri hauetatik pasatzen da: Aranjuez, Toledo, Talavera de la Reina eta Alcántara Espainian; eta Santarém eta Lisboa Portugalen.
Teruelgo probintziako Albarracín mendilerroan du iturburua, eta arroila estu eta sakonen artean hego-mendebalera egiten du. Entrepeñas, Buendia eta Bolarqueko urtegiek eten egiten dute ibaiaren ibilgua Gaztelako itsasoa izenaz ezagutzen den eremu zabalean. Aranjuezen, Jarama ibaiaren urak biltzen ditu, eta mendebalerantz hartzen du. Toledoko hiria inguratu ondoren Talavera de la Reinara iristen da; han Alberche ibaia batzen zaio. Extremaduran barneratzen da ondoren, eta Monfragueko natura parkea igarotzen du. Arroila sakonak zeharkatzen ditu gero. Ibar estu horietan urtegiak eta indarretxe handiak daude.
44 km-tan zehar Espainiaren eta Portugalen arteko muga egin ondoren, Portugalen barneratzen da eta Zézere ibaiaren urak biltzen ditu. 178 kilometroren buruan, Lisboako hiriaren parean Paja itsasoa edo estuario zabala eratzen du, eta Ozeano Atlantikoan isurtzen du ura.
Espainian, lau autonomia erkidego (Aragoi, Gaztela-Mantxa, Madril eta Extremadura) eta sei probintzia (Teruel, Guadalajara, Cuenca, Madrid, Toledo eta Cáceres) zeharkatzen ditu.
Portugalen, Beira Baixa, Alto Alentejo, Lezíria do Tejo eta Lisboako Metropoli Eremua azpieskualdeetan eta Castelo Branco, Portalegre, Santarém eta Lisboa barrutietan zehar igarotzen da.
Espainian, eskuinaldetik Jarama, Guadarrama, Alberche, Tiétar eta Alagón eta ezkerraldetik Guadiela, Algodor, Almonte eta Salor ibaiadar nagusiak ditu.
Portugalen, berriz, Zêzere.
Tajoren emaria 1915-1995 bitartean neurtu zen Alcántarako estazioan (Cáceresko probintzia).^[2] Ibaiak 51.958 kilometro koadroko eremua drainatua du gune horretan, arro osoaren % 64. Batez besteko emaria 236 m³/s da. Emari handiena otsailean du (489,3 m³/s), eta txikiena abuztuan (56 m³/s).
Tajoren batez besteko emariak (m³/s) Alcántara neurtuak
Datuak:1915-1995 bitartean
Guadalajara eta Cuencako probintzien artean Alto Tajoko natura parkea, Cáceresekoan Monfragüekoa eta Lisboa aldean Estuário do Tejoko natura erreserba. Ibaiaren ibilbidean zehar, desagertzeko arriskuan dauden lau animalia-espezie bizi dira: Iberiar katamotza, iberiar eguzki-arranoa, zikoina beltza eta sai motza.