taladrina

Taladrina

Taladrina mekanizazioaren prozesuetan erabiltzen den likido bat da, zulaketaren, fresaketaren eta torneaketaren operazioetan, batez ere. Gainera, beste metal-mozketa batzuetan erabiltzen da. Bere funtzio nagusia dira ebaketa-erraminta eta mekanizatzen ari den pieza lubrifikatzea eta hoztea. Horrela, fabrikaziozko-prozesuan erramintaren higadura eta frikzioa jaisten dira eta, aldi berean, gainberotzea saihesten da.
Taladrina uraz, olioz eta aditiboaz konposatuta dago. Hozteko eta lubrifikatzeko ura eta olioa erabiltzen dira, hurrenez hurren. Horretaz aparte, aditiboak erabiltzen dira taladrinaren ezaugarriak hobetzeko, besteak beste, lubrifikatzaile, antikorrosibo eta aparraren kontrakoa izatea.
Ebaketa-jariakinen historia – eta beraz, taladrinarena – XX. mendearen hasieran  hasti zen formalki, Frederick Winslow Taylorrek, bere tratatu ezagunean “On the art of cutting metals”, baieztatu zuen uraren edo beste likido baten txorro baten injekzioarekin, ebaketaren abiadurak %40 gora egiten zuela [Taylor, 1906].
Ordutik aurrera, mekanizazio-prozesuetan erramintaren bizitza erabilgarria luzatzeko eta osagaien gainazaleko osotasuna mantentzeko, hozgarri eta lubrifikatzaile desberdinak garatu dira Taylorren proposamen horri jarraituta.
Gaur egun, ebaketa-jariakin horiek petroliotik etortzen dira, eta 1 irudian ikus daiteke nola zatitzen diren [Debnath et al. 2014].
Gaur egun, industrialki 3 motako taladrina erabiltzen dira. Lehenengoa, ura eta oinarri mineraleko oliozko emultsio bat da. Taladrina horretan, olioaren konzentrazioa %40 edo gehiagokoa da. Bigarrena, oinarri erdi-sintetikozko taladrinak daude. Kasu horretan, olioaren kontzentrazioa %2.5-%10 artekoa da. Azkenik, badago beste motako taladrina bat, taladrina sintetiko bezala ezagututa. Taladrina horrek ez du olio mineralik edo sintetikorik, aditiboak bakarrik baizik. Alabaina, bere prezioa taladrina arruntarena baino lau aldiz, gutxi gorabehera, garestiagoa da. Hori dela eta, azken horren erabilera ez dago hain zabalduta ikuspegi industrialetik. 1. taulan taladrina bakoitzaren abantailak eta desabantailak ikus daitezke.
Egin nahi den mekanizazio-eragiketaren  arabera, taladrina mineralak eta semi-sintetikoak konzentrazio zehatza behar dute, eta hori lotuta dago ebaketaren abiadurarekin. Hori adierazteko 2. taula erabiliko da; bertan laburbiltzen da nola aldatzen den uraren eta olioaren ehunekoa, mekanizazioaren eragiketa nagusiaren arabera.
Mekanizazioaren arloan oso frogatuta dago taladrinak produktibitatea hobetzen duela, baina kontuan hartu behar da taladrina erabiltzeak inpaktua daukala, bai ekonomikoa, baita ingurumenekoa. Adibidez, ekonomikoki, Alemaniako automobilgintzan, bere erabilerak pieza fabrikatzeko kostu osoaren %7-17 da [Klocke and Eisenblatter, 1997] eta aeronautikaren arloan zifra horrek %20-30 arte  egin du gora, balio erantsi handiko osagaietan, batez ere [Shokrani et al. 2012]. Gainera, behin bere bizitza erabilgarria amaitzen denean, bere tratamenduak 0,6€/kg kostatzen du gutxi gorabehera. Horretaz aparte, ingurumenaren ikuspegitik, Europan 320.000 Tm/urte erabiltzen da eta azpimarratu behar da bere tratamendua ez dela guztiz efizientea, kantitate horretatik % 30 galtzen da eta, bai ihesengatik, baita zikinengatik ere, piezaren garbiketaren prozesuengatik, eta abar. [Lawal et al. 2012, Byrne et al. 2003]. Bestalde, gizakiaren osasunean duen eraginari buruz, NIOSH-en arabera (National Institute of Occupational, Safety and Health de EE.UU.) mundu osoan 1,2 miloi inguru langilek jasaten dute taladrinaren ondorio kaltegarriak, besteak beste, azalaren narritadura edo aknea, eta kasurik larrienetan, birika-funtzioaren galera edo pneumonia hipersentikorra [Park et al. 2010, Cetin et al. 2011].
Hori dela eta, ikerkuntzaren arlotik ingurumenarentzat garbiak diren beste alternatibak bilatzen ari dira, petrolioaren produktuak alde batera uzteko. Haien artean, CryoMQL teknologia aurkezten da irtenbidea egokien gisa, CO2 birziklatuta eta olio biodegradagarriaren mikropartikulak ebaketa-jariakina bezala erabiltzen baitu. Horren bidez, CryoMQL teknologiak aldi berean lubrifikatu eta hoztu egiten du, azken batean, taladrinak bezala, baina ingurumen-inpaktua murriztuta. [HRE-ren webguena].
[1] Taylor, F.W. On the art of Cutting Metals. ASME, 1906.
[2] Debnath, S.; Reddy, M. M.; and Yi, Q. S. Environmental friendly cutting fluids and cooling techniques in machining: a review. Journal of Cleaner Production, 2014, 83, 33 – 47.
[3] Klocke, F. & Eisenblatter, G. Dry Cutting CIRP Annals - Manufacturing Technology, 1997, 46, 519 – 526.
[4] Shokrani, A.; Dhokia, V. & Newman, S. Environmentally conscious machining of difficult-to-machine materials with regard to cutting fluids International Journal of Machine Tools and Manufacture, 2012, 57, 83-101.
[5] Lawal, S.; Choudhury, I. & Nukman, Y. Application of vegetable oil-based metalworking fluids in machining ferrous metals. A review International Journal of Machine Tools and Manufacture, 2012, 52, 1 – 12.
[6] Byrne, G.; Dornfeld, D. & Denkena, B. Advancing Cutting Technology CIRP Annals - Manufacturing Technology, 2003, 52, 483 – 507.
[7] Park, K.-H.; Olortegui-Yume, J.; Yoon, M.-C. & Kwon, P. A study on droplets and their distribution for minimum quantity lubrication (MQL) International Journal of Machine Tools and Manufacture, 2010, 50, 824 – 833.
[8] Cetin, M. H.; Ozcelik, B.; Kuram, E. & Demirbas, E. Evaluation of vegetable based cutting fluids with extreme pressure and cutting parameters in turning of AISI 304L by Taguchi method Journal of Cleaner Production, 2011, 19, 2049 – 2056.
[9] https://hre.es/soluciones-de-ingenieria/sistema-de-lubricacion-criogenico-becold/ accedido 2024/11/19, 19:05.

Wikipediarekin konexio arazoren bat gertatu da: