zirrindola

Zirrindola

Zirrindola eraztun edo pieza zilindriko zapal bat da. Torloju eta azkoin bidezko loturetan, estutu beharreko piezaren eta azkoinaren edo torloju-buruaren artean presioa ondo banatzeko jartzen da. Metalezkoa izan ohi da, eta, batzuetan, ez askatzeko segurtasun-sistemaren batez hornituta egon ohi da, hala nola tolesturak edo koskak. ^[1]
Beste batzuen artean, espaziadore, malguki, aurrekarga adierazten duen gailua eta aseguru-gailu gisa erabil daiteke.
Kalitate handiko torlojuek, oro har, nahitaez behar dute metal gogorreko zirrindolaren bat, horrela ez balitz tentsio-indarrak galtzeko arriskua bailegoke. Era askotako zirrindolak daude, hala nola, kanpo-hortzekoak, barne-hortzekoak edota izar formakoak. Tapetan erabiltzen diren hulezko edo fibrazko zigiluek edota likido-ihesa saihesteko erabiltzen diren juntek (ura, olioa, etab.) batzuetan zirrindolaren forma bera dute, baina haien funtzioa ezberdina da. Korrosio-galvanikoa saihesteko, hain zuzen ere, metalezko torlojuak aluminiozko gainazaletatik isolatzeko oso garrantzitsuak dira zirrindolak.^[2]
Zirrindola bat piezaren eta torlojuaren artean jartzean, errotazio-mugimendua beti torlojuaren buruaren eta zirrindolaren artekoa izango da. Zirrindolaren eta torlojuaren arteko marruskadura mugatua denez gero, piezaren gainazala ukitu gabe mantentzen da.
Propietate hau frogatzen duen kalkulua enbrageen irristatze-momentua kalkulatzeko erabiltzen den bera da.^[3]
Torlojua lotu ondoren, ukipen-gainazalen moldaketa-elastiko azkar batek (tentsio-finkapena) edo heldutako bi piezen arteko desplazamenduak (adibidez dardarek sortuak) torlojuaren elongazioa murriztu dezakete, eta, ondorioz, bere tentsioa jaitsiarazi dezakete (erlaxazio terminoa). Jaitsiera hori gero eta handiagoa da torlojuaren luzera jaitsi ahala. Hori dela eta, piezen arteko lotura lasaitzera iritsi daiteke, tentsioen arintzeak edota higadurak eraginda.
Zirrindola lagungarria da torloju baten zurruntasuna murrizteko, tentsiopean luzera handitzen badu. Estutze-indar bera izanik, handiagoa da bere deformazio elastikoa, eta, beraz, aurretik estututako multzoaren erlaxazioarekiko (eta kanpo-indarrekiko) sentikortasun txikiagoa du.
Maiz erabiltzen dira azkoin eta torloju-buruari hobeto itsasten zaizkien forma konplexuagoko zirrindolak, torlojua biratzea (eta, ondorioz, lotura askatzea) moteltzeko —edo eragozteko—.
Hauek dira zirrindola sinple eta arruntenak. Kanpo-diametroa barne-diametroaren eta lodieraren –seriearen– araberakoa da.
Lodiera-perdoia ere estandarizatua dago. Askotariko materialak (malgukietarako altzairua, altzairu herdoilgaitza, etab.) eta gainazal-tratamenduak (estaldurarik gabe, zizakatuta, kadmiatuta, etab.) eskaintzen dira.
Torloju buru-abeilanatuentzat erabiltzen dira.
Kojinete esferikoentzat erabiltzen dira.
Belleville zirrindola ere esaten zaio, bere forma konikoari esker karga-axial estatikoak edota dinamikoak jasateko gai da. Lotura-tentsioa mantentzeko gai da nahiz eta tentsio-arintzeak edota bibrazioak egon.
Malguki eran jokatu ohi du, eta honek ematen dio bere elastikotasun jokaera.
Lotu ondoren zapalduta gelditzen da bi piezen artean eta ardatz axialean zurruntasun handiko malguki trinko gisa jokatzen du.
Zirrindola konikoak juntatuz malguki trinko eta zurrunak ere egin ohi dira, elastikotasunari probetxua ateraz.
Zirrindola ondulatuak oro har material bigunetan erabiltzen dira (brontzea, plastikoa…). Lotzean lautu egiten dira, baina elastikotasuna mantenduz.
Forma ezberdinak daude, bat, bi, hiru edota lau ondulaketekin. Bata bestearen gainean jarriz gero malguki-ondulatu bat egin daiteke.
Grower zirrindola kiribil-moztu formako zirrindola elastikoa da, azkoinak edo torlojuak bibrazioen edo mugimenduen ondorioz ez lasaitzeko diseinatua. Estutzean, presio konstantea egiten du azkoinean, marruskadura eta biraketarekiko erresistentzia sortzen.
Bibrazioak edo esfortzu txandakatuak dituzten lotura mekanikoetan erabiltzen da, hala nola makina industrialetan edo autopropultsatuetan. Diseinu erraza eta ekonomikoa duenez, irtenbide eraginkorra da lotura seguruak eta iraunkorrak izateko.  (norma DIN 127)
Material askotako zirrindolak daude merkatuan, gure beharren arabera:^[4]
Hainbat teknika erabiltzen dira zirrindolen korrosioarekiko erresistentzia hobetzeko:
Taulako neurriak marrazkian deskribatutako zirrindolen dimentsioei dagozkie. Zirrindola lauen neurri estandarrak DIN 125 arauaren bidez zehazten ziren, ISO 7089 indarrean jarri zuten arte. DIN arauak (Deutsches Institut für Normung - Alemaniako Normalizazio Institutua) sail askotan erabiltzen dira, industria-finkapenerako elementuak barne. DIN arauak ohikoak dira oraindik Alemanian, Europan eta munduko gainerako herrialdeetan, nahiz eta ISO arauetarako trantsizioa gertatzen ari den. DIN arauak ISO baliokiderik ez duten piezetarako erabiltzen dira oraindik, edo normalizatzeko beharrik ez dagoen piezetarako ^[7].

Wikipediarekin konexio arazoren bat gertatu da: