errekuperatu

SARRERA DESBERDINA:

Karbonifero

Karboniferoa Paleozoikoko bosgarren periodoa da, orain dela 359,2 ± 2,5 Ma eta 299.0 ± 0.8 Ma artekoa. Mendebaldeko Europan aurkitutako ikatz kopuru handitik hartzen du izena (carbon hitzetik, euskaraz ikatza). Estatu Batuetan Mississippiar eta Pennsylvaniar garaietan banatzen dute. Garai honetan koniferak agertu ziren lehenengo aldiz.
Devoniarraren bukaeran egon zen itsas-mailaren jaitsiera azkar errekuperatu zen Karboniferoan. Gertakari horrek Mississippiar garaiko karbonato deposito handiak sortu zituen. Gainera Hego Poloko tenperaturen jaitsiera izan zen eta Gondwana kontinenteak glazioazioa jasan zuen garai honetan. Hala ere tropikoan eragina txikia izan zen.
Karboniferoaren erdialdeko itsas-mailaren jaitsiera batek ammonite eta krinoideoen desagerpen masiboa eragin zuen. Gertakari horrek ere Mississippiarra eta Pennsylvaniarra bereizten ditu Ipar Amerikan.
Karboniferoan zehar orogenia aktiboa izan zen, Pangea superkontinentea batzen hasi baitzen. Hegoaldean Gondwana elkarrekin zegoen eta honek Euramerikarekin kolisionatu zuen. Gertakari honek variskar orogenia (edo Hertziniarra) sortu zuen Europan eta Allegheniar orogenia Ipar Amerikan. Gainera Apalatxeak hedatu zituen Ouachita mendietarate. Gaur egungo Eurasiar plakaren sorrera ere izan zen Uraletatik. Iparraldeko Txina eta Hegoaldeko Txina kontinenteak oraindik bereizita zeuden.
Bi Ozeano nagusi bereizten dira: Pantalasa eta Paleo-Tetis oseanoak. Rea Ozeanoa eta Ural Ozeanoa garai honetan desagertu ziren, azken hau Baltica eta Siberiaren talka dela eta.